Uluslararası Üslup

Henry-Russell Hitchcock ve Philip Johnson’ın 1932 yılında yayımladıkları, modernizmin paradigma kurucu yapıtı Uluslararası Üslup, Arketon Yayınları’nın son kitabı olarak raflardaki yerini aldı. Modern mimarlık yazınının önde gelen klasiklerinden biri olan Uluslararası Üslup, ikonik bir kitap olarak da özel bir değere sahip. Aykut Köksal’ın yayın yönetmenliğinde hazırlanan kitabın çevirisini Murat Çınar Büyükakça, metin editörlüğünü Melek Kılınç gerçekleştirdi.

Alfred H. Barr, kitaba yazdığı sunuş yazısında şöyle diyor: “Hitchcock ve Johnson, antik ve ortaçağ dönemlerine gösterilen türden bir bilimsel özen ve eleştirel kesinlikle çağdaş mimarlık üzerine çalıştılar. Kanımca bu kitap, onların sıradışı ve belki de çığır açıcı önemdeki çıkarımlarını sunuyor. Hatta günümüzde modern üslubun, geçmişteki herhangi bir üslup kadar özgün, tutarlı, mantıklı ve yaygın bir biçimde var olduğunu hiçbir şüpheye yer bırakmayacak düzeyde kanıtladılar ve buna Uluslararası Üslup adını verdiler.

Yazarlar, Uluslararası Üslup’un üç ayırt edici estetik ilkesi olduğunu belirtir: kütle ve sağlamlık izlenimi yerine ince düzlem ya da yüzeylerle çevrelenmiş hacim-mekân vurgusu, simetri ya da diğer açık denge türlerinin aksine düzenlilik ve son olarak eklenmiş süslemenin aksine malzemelerin içkin zerafeti, teknik mükemmeliyet ve hassas oranlara bağlılık. Kitabın, işlevselcilik üzerine olan bölümünün özellikle Amerikalı mimar ve eleştirmenleri ilgilendireceği kanısındayım. Baskın bir ilke olarak işlevselcilik, bundan birkaç yıl önce, önemli modern Avrupalı mimarlar arasında doruk noktasına ulaştı.

Bir giriş yazısı kuşkusuz okurun dikkatini metne yönlendirmeli. Bu kitaptaki metin, seçilen görseller için bir sunuş olarak yazıldı. Bu nedenle haklarında uzun uzadıya söz söylemeye pek gerek yok. Yazarlar görsellerin seçildiği fotoğraf ve yazılı belgeleri bir araya getirmek için neredeyse iki yıl harcadılar. Böylece Almanya, Hollanda ve Fransa’da gelişip Finlandiya’dan İtalya’ya, İngiltere’den Rusya’ya ve daha ötede Japonya ve Birleşik Devletler’e uzanarak tüm dünyaya yayılan Üslup’un özenle derlenmiş bir seçkisini oluşturdular.”